Waarom maatwerk bieden?
Het nauwkeurig afstemmen van onderwijsstrategieën op het niveau van leerlingen is de meest uitdagende stap binnen opbrengstgericht werken; het gaat om de vraag wat de beste benadering is als bepaalde doelen (nog) niet beheerst worden. Omdat het te complex is om elke individuele leerling op maat te bedienen, wordt aanbevolen om drie routes aan te bieden om het onderwijs zo goed mogelijk af te stemmen op de leerlingen. Een model dat uitgaat van drie routes is het BHV-model. BHV staat voor basis-, herhalings- en verrijkingsstof. Basisstof wordt aan alle leerlingen aangeboden, herhalingsstof is bedoeld voor leerlingen die de basisstof nog onvoldoende beheersen en verrijkingsstof is bedoeld voor leerlingen die de basisstof voldoende beheersen.
Hoe bied ik maatwerk?
Om leerlingen op maat te kunnen bedienen, deelt u leerlingen op basis van hun leerresultaten in, in drie routes. In navolging op het BHV-model worden hier de volgende drie routes gepresenteerd:
- Intensiverende route of hulproute
Leerlingen die veel leerdoelen (nog) niet bereikt hebben werken aan de basisstof (eventueel op een andere manier) en ontvangen daarbij intensieve ondersteuning. - Basisroute
Leerlingen die veel maar nog niet alle leerdoelen gehaald hebben werken aan leerinhouden uit de basisstof die ze nog onvoldoende beheersen. - Verrijkende route of plusroute
Leerlingen die de leerdoelen ruim gehaald hebben werken aan verdiepende (moeilijker) of verbredende leerinhouden en/of leerlingen formuleren zelf leerdoelen.
Als in de praktijk blijkt dat het werken met drie routes lastig is, kunt u ook beginnen met twee routes. Ook met twee routes kunt u leerlingen op maat bedienen.
Een gedifferentieerde studiewijzer
Als u deze drie leerroutes wilt introduceren in uw lessen, kunt u het in overweging nemen een gedifferentieerde studiewijzer maken. Dat is een overzicht van de (verwerkings)opgaven die leerlingen in elk van de drie leerroutes moeten maken en kan er voor een bepaalde les als volgt uit zien.
Paragaaf | Opgave | Intensiverende route | Basisroute | Verrijkende route |
8.1 | 1 | alles | ||
2 | alles | alles | ||
3 | ade | abcde | ef | |
4 | abcd | cde | ef | |
5 | abc | ebef | def | |
6 | ad | bcdef | cdef | |
7 | alles | |||
8 | alles | |||
8.6 | 53 | cd | ||
54 | ac | ac | c |
In dit voorbeeld zien we dat alle leerlingen ongeveer even veel opgaven maken. De leerlingen in de intensiverende route maken vooral makkelijke opgaven, die in de basisroute maken opgaven van gemiddelde complexiteit en de leerlingen in de verrijkende route maken vooral moeilijker opgaven.
In de onderstaande verwijzingen wordt beschreven hoe een dergelijke studiewijzer tot stand gebracht kan worden. Ook is er een Excelbestand beschikbaar die daarbij ondersteuning biedt.
Stappenplan | Totstandkoming van een gedifferentieerde studiewijzer | ► |
Instrument | Excelbestand waarin een docent beheersingsniveaus en complexiteitsniveaus van opgaven bij leerinhouden uit het subdomein D1 Rekenen in de meetkunde kan invullen en die een gedifferentieerde studiewijzer maakt | ► |
Instrument | Gebruikshandleiding bij dit instrument | ► |
Maatwerk in de wiskundeles
Een serie lessen over een hoofdstuk van de methode bestaat in veel gevallen uit een reeks basislessen waarin wiskundige concepten en -procedures aangeleerd worden, gevolgd door een schriftelijke overhoring, gevolgd door een of meer herhalings- en verrijkingslessen en afgesloten met een eindtoets, zoals in de onderstaande figuur is weergegeven. Maatwerk in de wiskundelessen vindt plaats in de herhalings- en verrijkingslessen en in mindere mate in de basislessen.
Schriftelijke overhoring |
Eindtoets |
Figuur: opzet lessenserie